Dziś weszła w życie ustawa z dnia 1 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw w zakresie wdrożenia do polskiego porządku prawnego prawa wprowadzenia przez pracodawcę – gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia – kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu (wykaz środków działających podobnie do alkoholu zostanie określony w rozporządzeniu).
Kontrola trzeźwości
Kontrola trzeźwości obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie (alkomat). Badanie polega na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu (tj. gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym w powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3) albo na stan nietrzeźwości (tj. gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3). Oznacza to, że za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu. W przypadku niestwierdzenia obecności alkoholu w organizmie pracownika, która wskazywałaby na to, że pracownik znajduje się w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Określenie warunków kontroli
Określenia grupy lub grup pracowników objętych kontrolą trzeźwości (lub kontrolą na obecność w organizmie środka działającego podobnie do alkoholu) i sposobu przeprowadzania kontroli, w tym rodzaju urządzenia wykorzystywanego do kontroli (rodzaju alkomatu), czasu (przed rozpoczęciem wykonywania pracy/w trakcie) i częstotliwości (codziennie/co tydzień) jej przeprowadzania, pracodawca ma obowiązek dokonać w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy. O wprowadzeniu kontroli pracodawca ma obowiązek poinformowania pracowników nie później niż 2 tygodnie wcześniej.
Niedopuszczenie do pracy
Zgodnie z ustawą pracodawca nie dopuści pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości (lub wykaże obecność środka działającego podobnie do alkoholu), ale także gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie (a więc bez przeprowadzania kontroli), że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy (analogicznie w przypadku środka działającego podobnie do alkoholu). W regulacji przewidziano więc dwa tryby prowadzące do niedopuszczenia do pracy pracownika. Dopiero po niedopuszczeniu pracownika do pracy, na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości pracownika (lub na obecność środka działającego podobnie do alkoholu) przeprowadzać będzie uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.
Za stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu lub spożywanie alkoholu lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy pracodawca będzie mógł zastosować karę pieniężną.
Odpowiednie stosowanie
Ustawa wprowadza możliwość przeprowadzania kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność w organizmie środków działających podobnie do alkoholu także przez przedsiębiorców niebędących pracodawcą, zatrudniających osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy (np. na podstawie umów zlecenia, umów o dzieło) lub osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek.
