Przed 7 listopada 2019 r. kredytobiorcy mogli składać swoje pozwy do sądów właściwych ze względu na siedzibę banku. Po tej dacie funkcjonowała właściwość przemienna wynikająca z art. 30 k.p.c. oraz art. 372 k.p.c., które dawały możliwość wytoczenia powództwa przed sąd właściwy dla siedziby banku, ale także przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania kredytobiorcy (powoda).
31 marca 2023 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Zasadniczo nowe przepisy wejdą w życie 1 lipca 2023 r., nie mniej jest kilka wyjątków. Jednym z niech jest przepis, który wszedł w życie z dniem 15 kwietnia bieżącego roku i który bezpośrednio dotyczy kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane lub denominowane do waluty obcej w brzmieniu:
„Art. 18 1. W okresie 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu powództwo konsumenta o roszczenie związane z zawarciem umowy kredytu waloryzowanego, denominowanego lub indeksowanego do waluty innej niż waluta polska, w tym o ustalenie istnienia lub nieistnienia wynikającego z niej stosunku prawnego, o ustalenie bezskuteczności postanowień tej umowy lub o zwrot świadczeń związanych z jej zawarciem, wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu powód ma miejsce zamieszkania.
- Przelew wierzytelności związanej z zawarciem umowy, o której mowa w ust. 1, nie wpływa na właściwość sądu określoną w tym przepisie. Pozew zawiera oznaczenie miejsca zamieszkania konsumenta.”
Przepis ten w praktyce odbiera zatem kredytobiorcom na 5 lat możliwość skorzystania przy kierowaniu powództwa przeciwko bankowi z właściwości przemiennej. Kredytobiorcy mogą obecnie składać pozwy wyłącznie w sądach właściwych ze względu na swoje miejsce zamieszkania.
Głównym celem wprowadzonej zmiany jest niewątpliwie konieczność zmniejszenia obciążenia sądów warszawskich, które z racji umiejscowienia większości siedzib głównych banków, jako pierwsze zajmowały się problematyką spraw kredytów powiązanych z walutą obcą i z racji swojego największego doświadczenia orzeczniczego w tej tematyce były zdecydowanie najczęstszym wyborem miejsca składania pozwów przez kredytobiorców. Dotyczy to w szczególności utworzonego specjalnie do rozpoznawania spraw z zakresu kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty obcej XXVIII Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie, który zapoczątkował działalność 1 kwietnia 2021 r. Według danych na koniec marca od początku bieżącego roku do wydziału tego skierowano blisko 6 tys. nowych pozwów, a od początku jego funkcjonowania ponad 42 tys.
Wśród innych zmian w procedurze cywilnej, które wejdą w życie 1 lipca 2023 r., a na które należy również zwrócić uwagę w kontekście spraw kredytów powiązanych z walutą obcą, jest niewątpliwie wycofanie tzw. „zażaleń poziomych”. Zmiana ta jest szczególnie istotna z punktu widzenia kredytobiorców, którzy podjęli decyzję o sformułowaniu wniosku o zabezpieczenie swoich roszczeń. Obecnie zażalenia na postanowienia wydane w przedmiocie tych wniosków rozpoznaje inny sędzia tego samego wydziału sądu. Po wprowadzonej zmianie zażalenia będą rozpoznawane przez sądy drugich instancji, przykładowo dla wspominanego XXVIII Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie sądem właściwym dla rozpoznania zażalenia będzie Sąd Apelacyjny w Warszawie.
