W tym wpisie przedstawimy przegląd najważniejszych informacji związanych z opodatkowaniem fundacji rodzinnych, które weszły do polskiej rzeczywistości prawnej 22 maja 2023 roku. Wprowadziły one nowe zasady dotyczące zarządzania majątkiem i planowania sukcesji w ramach polskiego systemu prawnego. Fundacje rodzinne, jako nowy instrument prawny, mają na celu ochronę majątku przedsiębiorstw rodzinnych i umożliwienie ich długoterminowego rozwoju poprzez skuteczną sukcesję.
Czy fundacja rodzinna jest zwolniona z podatku?
Fundacje rodzinne są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w zakresie dochodów uzyskanych z działalności określonej w ustawie.
Ten zakres działalności ogranicza się do:
- zbywania mienia,
- najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;
- przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
- nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;
- udzielania pożyczek:
- spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,
- spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,
- beneficjentom;
- obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
- produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;
- gospodarki leśnej.
Jeśli działalność prowadzona przez fundację rodzinną wykroczy poza wspomniany w ustawie zakres, to będzie ona zobligowana do opodatkowania osiągniętych dochodów sankcyjną stawką w wysokości 25%. Ustawa nie dopuszcza korzystania przez fundację z opodatkowania w formie ryczałtu od dochodu spółek. Środki otrzymane przez fundację rodzinną od spółek operacyjnych będą zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych oraz podatku od spadków i darowizn.
Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej a podatki
Przy zakładaniu fundacji rodzinnej ustawodawca przewidział zwolnienie z opodatkowania wniesienia aktywów do fundacji rodzinnej. Neutralne podatkowo będzie także przeniesienie aktywów z zagranicznej fundacji rodzinnej.
Opodatkowanie wypłaty świadczeń z fundacji rodzinnej
W przypadku gdy Fundacja Rodzinna wypłaci świadczenie dla beneficjenta należącego do zerowej grupy podatkowej (czyli małżonkę, małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, pasierba, pasierbicę, rodzeństwo, ojczyma i macochę) to w takiej sytuacji jedynie fundacja rodzinna zapłaci 15% podatku dochodowego od osób prawnych. Beneficjent skorzysta ze zwolnienia podmiotowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie wystąpi także podatek od spadków i darowizn. W przypadku gdy przedmiotem świadczenia lub mieniem, są rzeczy, prawa lub inne świadczenia w naturze, to podatek zapłaci beneficjent. Co istotne; dochody osiągane przez beneficjentów nie podlegają opodatkowaniu daniną solidarnościową. Fundacja rodzinna objęta została również podatkiem zwanym podatkiem od przychodów z budynków.
Przykład I – opodatkowanie fundacji rodzinnej z jednym fundatorem i zstępnymi jako beneficjentami
Fundacja rodzinna z jednym fundatorem, w której statucie określono dwóch beneficjentów (zstępni fundatora). W przypadku wypłaty świadczeń na ich rzecz efektywne opodatkowanie wyniesie 15%. Podatek zapłaci tylko spółka. Dla beneficjentów nie należących do zerowej grupy podatkowej opodatkowanie będzie dwustopniowe. Najpierw 15% podatku dochodowego od osób prawnych zapłaci fundacja. Następnie 15% podatku dochodowego od osób fizycznych zapłaci beneficjent.
Przykład II – opodatkowanie fundacji rodzinnej z dwójką fundatorów
Gdy mamy dwóch fundatorów (braci), po 50% udziałów, a beneficjentów jest także dwoje – odpowiednio jedno dziecko każdego z fundatorów, to przy wypłacie świadczeń w pierwszym kroku 15% CIT zapłaci fundacja. W drugim kroku 50% świadczenia każdego z beneficjentów będzie korzystać ze zwolnienia PIT, jednakże drugie 50% już nie. Efektywne opodatkowanie wyniesie 22,5%.
Opodatkowanie w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej
Korzystnym rozwiązaniem proponowanym przez ustawę jest opodatkowanie stawką 15 % CIT przy likwidacji fundacji rodzinnej. Pamiętajmy, iż opodatkowana będzie czysta wartość podatkowa mienia. Przez wartość podatkową mienia, o której mowa w ust. 3, rozumiemy wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od wartości rynkowej tego mienia. Dodatkowo, mienie otrzymane w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej stanowi przychód z innych źródeł i może podlegać opodatkowaniu PIT, zależnie od stopnia pokrewieństwa odbiorcy z fundatorem.
Czy fundacja rodzinna płaci VAT?
Fundacje rodzinne są również podatnikami VAT, co oznacza, że muszą odprowadzać VAT w takim samym zakresie jak inne podmioty gospodarcze, jeśli prowadzą działalność gospodarczą podlegającą temu podatkowi.
Odpowiedzialność majątkowa fundacji rodzinnej za zaległości podatkowe fundatora
Fundacja rodzinna odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z fundatorem w rozumieniu tej ustawy za zaległości podatkowe tego fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej. Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej jest ograniczony do wartości majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej.
