Wejście w tryby machiny wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych budzi wiele pytań i niepewności. Nawet jeśli kontakt z prawem karnym jest nam obcy, warto znać podstawowe zasady rządzące tym procesem. Poniżej odpowiadamy na kilka często pojawiających się pytań, aby przybliżyć Państwu tę skomplikowaną materię.
Zawiadomienie o przestępstwie – i co dalej?
Wszystko zaczyna się zazwyczaj od informacji o możliwości popełnienia przestępstwa. Może to być formalne zawiadomienie złożone przez pokrzywdzonego, ale też informacja uzyskana przez organy ścigania (policję, prokuraturę) z własnych źródeł. Na tym etapie rozpoczyna się postępowanie przygotowawcze. Jego celem jest ustalenie, czy faktycznie doszło do czynu zabronionego, kto jest sprawcą oraz zebranie i zabezpieczenie dowodów. Dopiero po zgromadzeniu materiału pozwalającego na postawienie zarzutów, sprawa może trafić do sądu.
Twoje prawa w postępowaniu – fundamenty obrony
Niezależnie od roli, w jakiej występujemy w procesie karnym, przysługują nam określone prawa. Osoba podejrzana, a później oskarżona, ma przede wszystkim prawo do obrony, w tym do korzystania z pomocy adwokat prawo karne lub radcy prawnego. Istotne jest również prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na poszczególne pytania, bez konieczności uzasadniania swojej decyzji. Każdy ma też prawo do informacji o treści stawianych zarzutów oraz dostępu do akt sprawy na określonych etapach postępowania.
Podejrzany, oskarżony, świadek – kim jestem w sprawie?
Status procesowy ma duże znaczenie. Podejrzanym staje się osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów. To formalny początek ścigania konkretnej osoby. Gdy prokurator wnosi do sądu akt oskarżenia, podejrzany staje się oskarżonym. Z kolei świadkiem jest każda osoba wezwana przez organ prowadzący postępowanie w celu złożenia zeznań, posiadająca potencjalnie wiedzę istotną dla wyjaśnienia sprawy. Prawa i obowiązki każdej z tych ról są odmienne.
Czy pomoc adwokata jest zawsze potrzebna?
Choć przepisy Kodeksu postępowania karnego wskazują sytuacje, gdy udział obrońcy jest obowiązkowy (tzw. obrona obligatoryjna – np. w sprawach o zbrodnie, gdy oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy lub niewidomy), to wsparcie profesjonalnego pełnomocnika jest wartościowe na każdym etapie sprawy. Adwokat lub radca prawny nie tylko zna procedury, ale potrafi też ocenić materiał dowodowy, wskazać przysługujące prawa i pomóc w formułowaniu stanowiska procesowego, dbając o interesy swojego klienta.
Ile może potrwać sprawa karna?
Czas trwania postępowania karnego jest trudny do jednoznacznego określenia. Zależy od wielu czynników: stopnia skomplikowania sprawy, liczby świadków do przesłuchania, konieczności powołania biegłych różnych specjalności czy ilości materiału dowodowego do analizy. Postępowanie przygotowawcze może trwać miesiące, a czasem lata. Faza sądowa również bywa rozciągnięta w czasie, zwłaszcza gdy strony korzystają z prawa do zaskarżania orzeczeń w kolejnych instancjach. Jeśli masz dodatkowe pytania na temat procesu karnego, zapraszamy do kontaktu pod adresem kontakt@gwlaw.pl. Nasi eksperci chętnie udzielą odpowiedzi na każde pytanie.
